در بیماری اسکولیوز اگر به فرد از روبهرو یا از پشت سر نگاه کنیم ستون فقرات او به جای اینکه مستقیم باشد به شکل حرف C یا S انگلیسی است و چون استخوان ستون مهرهها در بیماری اسکولیوز میچرخد بنابراین کمر، لگن و شانههای بیمار غیر قرینه میشوند. به عبارت دیگر لگن یا شانهی یکطرف بالاتر از طرف مقابل است که این موارد از علایم اسکولیوز به شمار میرود.
علت اسکولیوز چیست؟
در اکثر موارد علت خاصی برای اسکولیوز نمیتوان یافت و به همین جهت به آن ایدیوپاتیک گفته میشود. تنها در ۲۰ درصد موارد علت اسکولیوز مشخص میباشد که این دلایل عبارتند از:
زمینه های مادرزادی
اختلالات عصبی
حمل اجسام سنگین
فعالیت های ورزشی
وضعیت بد خوابیدن و ایستادن
کوتاهی یک پا
ارزیابی بیمار
۱ – ارزیابی اولیه: ارزیابی اولیه شامل شرح حال معاینات عصبی معاینه فیزیکی و رادیوگرافی ستون فقرات است. معاینات عصبی مخصوصاً برای پی بردن ضایعات داخل کانال نخاعی و یا بیماریهای اولیه عصبی که باعث اسکولیوز میشوند ضروری میباشند.
۲ – ارزیابی رادیولوژیک: در رادیوگرافی این بیماران باید لگن و گردن بیمار در یک کلیشه ملاحظه شود. اسکولیوز علاوه بر کج شدن ستون مهرهها همراه با چرخش مهرهها میباشد. اگر به رادیوگرافی ستون مهرهای انسان از روبرو نگاه کنید هر مهره به شکل یک آدمک دیده میشود که دارای یک بینی و دو چشم میباشد. بینی این آدمک زائده شوکی و چشمهای آن پدیکول های مهره میباشد. پدیکول جایی است که زواید عرضی مهره و لا مینا یا زوائد پشتی مهره به آن میچسبند. در اسکولیوز به دلیل چرخش مهره در نمای رادیوگرافی که از پشت سر به بیمار نگاه میکنیم پدیکولها دیگر به طور قرینه قرار نگرفته اند، بلکه یکی از آنها به خط وسط نزدیک و یکی از آنها دیده نمیشود. در انسان استخوانها ابتدا از غضروف تشکیل شدند و با افزایش سن مراکز استخوان سازی در داخل غضروف ها بوجود میآید و این مراکز به تدریج رشد میکنند و به هم میپیوندند و تا دورانی که فرد به بلوغ میرسد استخوان کامل تشکیل میشود. برای ارزیابی میزان بالغ شدن فرد از رادیوگرافی لگن یا مچ دست استفاده میکنیم. بهعبارتدیگر سن استخوانی فرد را با کمک رادیولوژی میتوانیم مشخص کنیم. در ارزیابی اسکولیوز علاوه بر رادیو گرافی ستون فقرات رادیوگرافی لگن نیز گرفته میشود.
۳ – ارزیابی بالینی: اگر فرد بالغ باشد و درجه انحنای او کمتر از 20 درجه باشد نیازی به رادیوگرافی مجدد نیست اما در کودکان هر شش تا 12 ماه و در جوانان که در مرحله بلوغ هستند هر چهار ماه معاینه و رادیوگرافی لازم است. هر انحنایی که در طی شش ماه بیش از پنج درجه پیشرفت کند خطرناک بوده و درمان با بریس توصیه میشود.
انواع درمان
۱ – درمان ارتزی: با توجه به محل اوج انحراف ستون فقرات نوع بریس فرد مشخص میگردد. بریس با استفاده از تغییر الگوی توزیع نیرو به کاهش انحراف ستون فقرات کمک خواهد کرد. باید توجه نمود که بریس در زمانی که حداقل ۲۰ ساعت در روز استفاده گردد موثر خواهد بود و هنگام ورزش و حمام میتوان بریس را برداشت.
تمامی انواع بریس ها از زیر لباس پوشیده میشوند و عموما از روی لباس مشخص نمی باشند.
۲ – درمان جراحی : درمان جراحی در بیمارانی انجام میشود که در حال رشد هستند و قوس آنها بیش از 45 درجه است. در بیمارانی که رشد آنها متوقف شده اما قوس همچنان بیش از 45 درجه است و یا در حال پیشرفت است جراحی توصیه میشود. هدف از جراحی دو چیز است: یکی جلوگیری از پیشرفت بیماری و دوم اصلاح آن به بهترین وجه ممکن. برای انجام جراحی ستون مهرهها توسط پیچهای به دو میله مستقیم بسته میشود. این وسایل کمک میکنند که اولاً ستون مهرهها اصلاح بشود ثانیاً ستون مهرهها را در وضعیت صحیح نگهداری میکنند تا پیوند استخوانی بگیرد و استخوانها به یکدیگر متصل شوند.
حرکات اصلاحی مخصوص اسکولیوز
ورزشی مخصوص اسکولیوز شامل روش علمی تمرین برای اسکولیوز (SEAS)، روش شراس (Schroth) و حرکت درمانی اصلاحی اسپاین کور (SpineCor) میباشد.
جلوی آینه بنشینید و وضعیت صحیح نشستن را تمرین کنید.
جلوی آینه تمام قد راه بروید و وضعیت بدن خود را مشاهده کنید. سعی کنید شانه ها در یک سطح باشند.
در حالت نشسته ارتفاع تنه یا طول آنرا را زیاد کنید.
در حالت نشسته به سمت جلو خم شوید. در این هنگام دست ها را به سمت جلو بکشید.
از میله بارفیکس آویزان شوید. نیازی به بالا بردن تنه ندارید نیروی جاذبه در اصلاح وضعیت شما کمک میکند.
در حالت ایستاده به طرف راست و چپ خم شوید. بدن به جلو خم نشود. اگر قوس شما در طرف راست است در آن طرف بیشتر خم شوید.
دستها را به کمر خود بچسبانید و کمر را در جهت عقربه ساعت و سپس در جهت خلاف عقربه ساعت بجرخانید.
زانوها را خم کرده در حالت نیم نشسته به دیوار تکیه دهید. یک بار شانه چپ و یک بار شانه راست را به طور متناوب بالا ببرید در عین حال تنه را بالا ببرید. در طول تمرین تنه خود را از دیوار جدا نکنید.
در حالت ایستاده پاها را اندازه شانه باز کنید. طنابی به طول نیم متر انتخاب کنید و دو سر آنرا در دست هایتان بگیرید. تنه خود را یه سممت راست بچرخانید و با دستها دایره بزنید و این کار را در سمت مقابل تکرار کنید.
طناب را بالای سر خود ببرید دستها را بالای سر نگه دارید. شانه را یکبار یه سمت جپ خم کنید سپس به حالت اولیه برگردید سپس شانه را به طرف راست خم کنید.
پاها را از هم دور کنید و تنه را به صورت دایره حرکت دهید.
روی زمین دراز بکشید و دستها را پشت سر قلاب کنید. سرو تنه را از زمین بلند کنید و سمت چپ و راست بچرخانید.
به پهلو دراز بکشید به صورتی که سمتی که انحراف دارد رو به بالا باشد. دست را زیر بدن ستون کنید و چند ثانیه نگه دارید و سپس به حالت اولیه برگردید و این کار را چند بار تکرار کنید.
روی دو زانو بنشیند. یک دست را به کمر بزنید و دست دیگر را در بالای سر به طرف مقابل حرکت دهید. سپس این حرکت را در سمت مقابل تکرار کنید.
روی زانوها بنشیند دستها را پشت گردن قلاب کنید. تنه را به همراه سر و گردن به سمت راست و چپ بچرخانید.
حرکتهای کششی
کشیدن پشت
چهار زانو بنشینید ، سر خود را پایین آورده و به زمین برسانید.
کشیدن چرخشی
چهار زانو بنشینید، دست ها را پشت سرتان قرار داده و سعی کنید با آرنج هر دست زانو ی مخالف آن را لمس کنید.
روی شکم بخوابید و دست ها را به سمت جلو و در امتداد سر قرار دهید. سعی کنید دست ها را به جلو بکشید و طول تنه را افزایش دهید.
به حالت چهار دست و پا قرار گیرید. سپس دست راست و پای چپ را بلند کنید و آن ها را در خلاف یکدیگر حرکت دهید تا موجب کشش عضلات شود.
